Oyuk – Sözsüzler Tekkesi - Yüzleşme

Bir sabah yüzüme vuran gün ışığıyla uyandım. Henüz kendime gelemeden kapının aralık olduğunu ve hücremde yalnız başıma olduğumu fark ettim. Ne zamandır burada olduğumu düşündüm ama bir yere varamadım. Sonra her gün kapı eşiğine ısrarla bırakılan somunlardan anlamak için bir heves bakındım. Heyhat günümün biricik işteşliği olan karıncalarla yemek paylaşmamı hatırladım, duraladım. Buradaki her günümde, biz insanların ancak birkaç yüzyıl sonra akıl edeceği cumhuriyetçilikle seferber olan bu varlıklarla azığımı ve suyumun yarısını paylaşıyordum. Şaşmaz bir nizamla bana yeni bir günün başladığını yüzümde gezinerek duyuran bu biçareler yılmaz bir gayretkeşlikle arayışa girdiğinde gözlerimi açıyordum. Kapı eşiğinde bulduğum ekmeği, beher zayıf bedenlerinde güç getirmeyecek denli ufalıyor ve yine her gün tazelenen tastan aldığım bir yudum suyu kendime azık edip diğer yudumu eşik taşına onlar için bırakıyordum. Sonrası zifiri karanlık yeniden çökene değin zifiri bir hareketsizlikti. Zihnim ilk günlerde mütemadiyen olan ve olmayanlar üzerinden beni kışkırtıp durmuştu. Fakat zamanla düşünce, yolunu şaşırıp hücreme giriveren ve aynı hızla uzaklaşıveren böcekler ve mahlukatlar gibi beni terk etmeye başladı. Söz, zaten söz konusu değildi. Dünyanın tüm keşmekeşinden uzakta öylece duruyordum. Bir şeyi beklediğim, bir hususu düşündüğüm yoktu. “Yaşamıyor gibi yaşamıyor gibi yaşıyor”dum. Rüyasız kesif bir uyku, sabah yüzümü karıncalandıranlar, yeni günle kutsanışım ve yeknesak bir hareketsizlik, karanlığın hücreme doluşu, karanlığın tümden beni ele geçirmesi ve uykuya teslimiyet. Oysa nefesim hiç durmuyordu. Burnumdan ve ağzımdan mütemadiyen bedenime doluyor, onu hayatiyetiyle şişirip canlandırıyor, tüm hücrelerime varana değin dolanıp sonra aynı usulde sakince çıkıp gidiyordu. Benim bir şey yapmama gerek yoktu. Tıpkı yeryüzünde salınmak için yapmama gerek olmadığı gibi. İçgüdülerime mahkumiyetimle mücadeleye girişmesem çoktandır olacak bir seyri ben ancak şimdi tadabiliyordum. Bazen daha derinden, ciğerlerimi tümden dolduran bir nefes yolculuğumun başında bir çobanın söylediği deyişle bünyemi sarıyordu; “Kimi bulduğunda yer, bulamadığında şükreder. Kimi bulduğunu paylaşır, bulamayınca şükreder. Belli ki sen hiçbirisi değilsin”. O anlarda şifam yine onun sözleriyle geliyordu; “Bu da geçer ya hu”. Evet, geçiyordu. Neyin geçtiğini bilmiyorum ama bedenimi tekrar ve tekrar hayata bağlayan nefesim gibi bir şeyler mütemadiyen geçiyordu. Sadece ben dışarıda değildim ve düşünceyle sözden azade olmuştum. Fakat şimdi oturduğum taştan beni kalkmak zorunda bırakan bir şey vardı. Kapı aralanmış ve azığım kesilmişti. İşin kötüsü ovada dolanarak, hemcinslerimle ve nefeslenen diğerleriyle temastan yorularak buraya gelmiş, sığınmıştım. Bu benim bir kapıdan ilk kez kovuluşum değildi ama son olacaktı. Olmalıydı. Kalktım, yürüdüm. Oyuk – Sözsüzler Tekkesi - Yüzleşme Temkinli adımlarla hücremden çıktım. Etrafta kimseler yoktu. Birilerinin olmasına şaşırmayacağım bir yerleşim yerinde olduğum kesindi. Fakat uzun zamandır buralara kimselerin uğramadığı da kesindi. Oysa bu terk edilmişliği hak etmeyecek kadar zamandır içeride olmadığımı bir şekilde biliyordum. Evet, burası buyur edildiğim avluydu, şurası üzümlerin işlendiği kovuklardı, hemen oracıkta üzüm bağları vardı. Hepsi hemen önümde duruyordu. Ama yıllardır herhangi bir insanın buralarda yaşamayı bırak gezinmediği kesindi. Sonra mezarlığa gözüm ilişti; ilk geldiğimde bir yaşam alanın bu denli dibinde olmasına şaştığım mezarlığa. Üzerlerinde otlar bitmiş, birbirine girmiş toprak yığınları olmasını sadece taşların ayırdığı bir hale dönmüşlerdi. Artık kesinlik ve emniyetten yoksun olduğumu o an anladım. Bir zamanlar bu topraklarda doğduğumdan, uzak diyarlara ilim ve irfan peşine düşüp yollanmamdan, bitmesi mümkün olmayan bir eseri yazmaya koyulmamdan, kendimi inşa ettiğim memleketten sürgün edilip çocukluk hülyamın hikmetinin peşine düşüp onlarca diyar gezmemden de artık emin olamayacağım bir andı. Bir yandan yılmaz bir asudelikle güven iklimindeydim. Ne bir soru ne bir tedirginlik hissediyordum. Bir yandan da bu topraklara ahir ömrümde gelip yeniden o rüyayı gördüğümde hissettiğim endişeyi, yaşayageldiklerimin aslen bir hayal olduğu korkusuyla titriyordum. Aşina bir refleksle yürümeye başladım. Düzlükler engebelere, engebeler tepelere döndü. Gün henüz akşama varmamıştı ki bir tepenin ardında birden doğduğum memleket belirdi. Nefesim tıkanana değin hızlanarak oraya varmak için acele ettim. Neyin rüya neyin gerçeklik olduğunu bana ancak oradaki oyuk söyleyebilirdi. Köy olmasını beklediğim sınırlara yaklaştığımda titremem daha da arttı. Çünkü bu diyarlarda yüzyıllardır kimselerin gezinmediği kesindi. Evet, burası çocukluğumdan ancak bir gününü hatırladığım, sürgünlüğümde yeniden ziyaret ettiğim o topraklardı. Fakat hatıramla kesişen mekanın ötesinde bir zaman kayması vardı. Tarumar olmuş bahçelerden ve anlamını yitirmiş meydanlardan koşarak aşinalığın sunduğu emniyet hissine yol aldım. Nihayet tepesinde türbeyle karşımda dikilen tepeciği tırmanmaya başladım. Sadece ve sadece oyuğun orada olmasını umuyordum. Ancak eğer ona ulaşabilirsem his ve düşüncelerimin birer fanteziden ibaret olmadığından emin olabilecektim. Nefes nefese doruğa vardığımda girişi görmemle içimi bir huzur kapladı. O an, buraya ilk çıkışım ve sonrasında yaşadıklarım tümden gözlerimin önünde canlanıverdi. Bu öyle güçlü bir canlanmaydı ki yaşadıklarım haricinde tüm diğer olasılıkları, her tercihimin farklılığında yaşanabilecekleri de içeren bir gerçeklikte bana duyuruyordu. Eğer o gözlerimin önüne seriliveren eşiği geçip içeri girebilirsem tüm olan ve olmayan hükmünü yitirecek, eriştiğim sözsüzlük makamının dahi varlığını unutabilecektim. İşte bu minvalde önünü otların, girişini örümcek ağlarının kapladığı oyuktan içeri girdim. Orası benim tüm kerterizlerimden kurtulup neyin sancısını çektiğimi bilmeksizin yaşadığım ızdırapların cevabı, hakikat kapım olacaktı. Olmalıydı. Tekrar ve tekrar bulup kaybettiğim, aslen hiç erişmediğim yüzüme vurulan makamların ötesinde bir gerçeklik olmalıydı. Tüneli geçip açıklığa henüz varmıştım ki bir zamanlar tekrarla rüyamda gördüğüm sahnenin içerisinde olduğumu anladım. Sağ başımda Sarı derviş, sol yanımda Deli Fadıl ve tümden ahali halka olmuş meclisteydi. Ben ne huzura kabul edilmiş ne dışarıdaydım. Tam karşımda benden bir suret bana gülümsüyordu. Onun yanı başındaki Teşrifatçı Kahya, bakracına doldurduğu sudan bir yudum alıp yanındakine uzattı. Beni ve bir zamanlar yerinde yer aldığım zatı es geçen seremoni tastamam yeniden tekrarlandı. Bu sefer yadırganma hissetmeden, kendimi bildim bileli bir eşikten adım atamayan ben son bir hamleyle halkadaki boşluğuma kuruldum ve huzurla oturdum. Artık rüyanın, hülyanın ve gerçekliğin birbirine erdiği bir demdeydim. Kendimi bırakabilirdim. * Gözlerimi açtığımda oyuğun içerisinde ben ve hep ben olarak yaşadığım o diğer zat vardık. Oyuğun duvarına yaslanmış, girişte beliren yaşam vesilemiz Erciyes’e bakıyorduk. İnsan evladının atlar ve diğer mahlukatla yeryüzünde huzur içerisinde yaşaması için kendisini bu toprak altındaki oyuğa hapsetmişti. Ve şimdi nöbeti ben devralmalı, onu özgür bırakmalıydım. İkizim, biz ve insanlık namına dışarıda dolanırken ben bu oyukta, ahir ömrümde varoluşumuzun kırkta bir vebalini omuzlarımda taşımalıydım. Artık huzur içesinde, bir gün insanlık ejderhadan beter bir düşman karşısında yeniden oyuklarına sığınmak zorunda kaldığında onlara kurtuluş yolunu öğretecek metafizik uflazyen’i tamamlayabilirdim.

Oyuk - Röportaj - Vesselam

- Neden 1400ler? - Ben Türk ve İslam İstanbul’unun içerisinde kendimi buldum. Evet, asli kökenim üst kuşağımda yüzyıllardır Erciyes eteklerinde bir köydendi. Bense eğitim ve memuriyet vesilesiyle bir Ege şehrinde doğup büyümüştüm. Ama kendimi buluşum ve inşa edişim o bahsettiğim fanzatmik, varsayımlar diyarı İstanbul’da gerçekleşti. Zaten ayağıma takılan taş altın değil Doğu Roma’dan başlayarak medeniyetler silsilesinin bir parçasıydı. Haliyle kendimi bulduğum yerde, kendiliğim kadar o anlam ve mana dünyası da pul pul dökülmeye başlamıştı. Ben Orta Asya’dan başlayarak bir yerde tutunamadan sürüklenen bir neslin devamıydım. Bu yanıyla kendilik, köklenip aidiyet atfından ziyade orada, o an bulunma anlamı taşıyor. Bir yandan duygu dünyamda da bu zamanda tutunmakta zorlanıyordum. İlk gençliğimde mütemadiyen nefes alma alanımı 1800 sonları, 1900 başlarına referanslıyordum. Bir yanıyla yüzyıllar kırılması üzerinden kendimi konumlandırırken aslında yaşamın içerisinde zımmen var olan o dönüşümün eseri olmayı sindirmek istiyordum. Tutunma telaşı ve kendilik atfı, olsa olsa zamanın çarkları arasında ufalanıp gitmemeyi sağlayan bir bağlaçtı. Haliyle burada ve bu zamanda olmak bireysel tercihleri öteleyen bir dönüşüme teslimiyetle söz konusu olabilirdi. Başta sevme ihtiyatım olmak üzere neredeyse tüm konumlanışlarımda yaşadığım devrin insanı olmakta zorlanıyordum. Ancak bir önceki emniyetli limanlara demir atmak beni rahatlatabiliyordu. * - Burada bir de İstanbullu olmayan İstanbulluluk devreye giriyor sanırım? - Evet, hakkınız var. Zira yine ilk gençlik öykünmelerimde bu şehrin köylüsü olmak, hele ki yine o takıntılı olduğum devirlerde bir boğaz köylüsü olmak çok baskın bir şekilde karşıma çıkıyordu. Kendimi zaman ve mekandan münezzeh kıldığımda buluverdiğim yer muhakkak İstanbul’un taşrası yahut kırsalı oluyordu. Kadim iki dostumun Rumeli Kavağı ve Darıca kökenli olmalarına şaşırmıyorum. Üst soyları nicedir buralarda kök salmış bu iki insan nazarımda en İstanbullu iki karakterdir. Şehrin içerisine hiç ayak basmamasına karşın kendisini zorunlu sürgününde has İstanbullu olarak tanıtan kahramanımı da o yüzden ayrı severim. Bedestenleri, hanları, saraylarıyla başlayarak o ihtişamlı yapılar ve alanlarıyla Şehri büyük bir iştahayla anlatan bu biçare, kim bilir Feriköy sırtlarında yahut boğazın isimsiz bir köyünde hayata tutunmaya çabalarken, orada yaşayanlardan daha fazla bir şeyleri içselleştirdiği için kendisinde söz hakkı buluyordur. * -O zaman mesele aidiyete çıkmıyor mu? -Elbette; zaten var oluşun, kendi olmanın dayandığı yegane yer de burası; bu fantazmik dünya. Kendini bir değerler atmosferinde inşa ediyorsun ve zaman ile mekanın seni yalancı çıkartmamasını sağlayacak sair unsurlara müracaat ediyorsun. Aslında kendi sağlamanı baştan vaaz ettiğinle sağlıyorsun. Bu yüzden yüzyıllardır aynı topraklarda yaşamakla bir yerde kök salamadan sürüklenmek Oyuk etrafında aynı yere çıkabiliyor. Bulunduğun yere mıh gibi saplanıp kalmakla lalettayin bir sürüklenişte tutunacak dal bulamamak, manayı bulduğun an kaybetmeye mahkum olmak hikayeyi ortaklaştırabiliyor. * -Sanki bu ortaklaştırabilmek de gereksiz yere yıldızlaşıyor? -İşte burası meselenin bende emanet kaldığı ve ehlini henüz bulamadığım bir nokta. Çünkü bu da bir varsayımlar zinciri. Yapılan her hamle, deyiş, önerme onu sağlamlaştırma yahut boşaltmaya yönelik oluyor. Zannımca zaman ve mekan esaretinden kurtulmadıkça yol almamız mümkün olmayacak. “Oyuk” sonrası “Delik” işte tam burada hikayeleşmeye başlıyor. Meseleye “yeryüzü yaşanması, salınması gereken bir yerdir” veçhesinden bakmamızı belki de bırakmamız gerekiyor. Transparan bir şekilde yer üstü ve altını ele veren oyuk aynı zamanda bir delik de. Ejderha atalarımızdan başlayarak belki de asli topraklarımıza, yer altına dönmemiz gerekiyor. Hani o karanlık ve dehlizleriyle hayatiyet aleyhtarı kıldığımız diyarlara. Bilhassa yapay gerçekliğin, hakikati galebe çalar göründüğü böylesi bir çağda etten ve kemikten telaşına düşmek saçma değil mi? Muadilin muadilini inşa edebildiğimiz bir dönemde, bizi karanlığa mahkum edecek delikler aramak yerine gözlerimizi kamaştıracak ışığı engellemek adına deliklere karşı durmamız gerekmez mi? * - Bu gereğinden çok bir iyimserliği işaret ediyor olabilir mi? - Hayır. Tam da bu nedenle “ihtiyatlı iyimserlik” çağrısında bulunmamız gerekiyor sanırım. Elimizde olanlar değil, karşı karşıya olduklarımızla ancak konumlanabiliriz. Bir yanıyla dönüşüm başta olmak üzere elimizde pul pul dökülenlere karşı icap ederse çıpayı birkaç değil beş altı yüzyıl öncesine, 1300’ler olmadı 1400’lere yahut ondan bir önceki hakikat buluntusuna tutturarak oradan hareket etmeliyiz. Hareket olmadıkça çürüyüp kokuşacağımız kesin. Bendine sığmadığımız takdirde lalettayin bir sürüklenişe mahkum olacağımız da. Anlattığınız hikayeler kadar söylemlerinizin havada kaldığına ne buyurursunuz? Tüm bahsettiklerimizin bir yerlerde patinaj çekmemesi ancak hikayemin kusurudur. İşte bu nedenle on beş yüzyıllar öncesine tarihlenebilen yapılara, Nevşehir’den başlayarak Kayaşehir’lere itimat ediyorum biz kendimize, kendimizce kendimiz olarak hikayeler anlatıyoruz. Medeniyet, teknoloji, bilim ve sair tüm enstrümanlarla da bunları emniyete almaya çabalıyoruz. Ama işte bizler yeryüzü keşanesinden korunmak için oyuklar inşa eden yahut yeraltı dehlizlerinden kurtulmak adına bir delik açmaya çabalayan biçareler olduğumuz gerçekliğini değiştiremiyoruz. En azından uflazyenefendinin metafizik inşası yahut fantazma diyarına bu satırlarla mahkum oluyoruz. * -Vesselam -Vesselam

Kapadokya Güncesi – Metropol - Şehir - Taşra - Kırsal

Kendimden yana sevdiğim bir detay üst soyumun yüzyıllardır köyde yaşarken ebeveynlerimin eğitim ve mesleklenme marifetiyle şehre taşınması, benim de yine aynı yolu izleyerek otuz sene öncesinde metropole yuvalanmam. Değil mi iki yüzyıl arasında köprü olan bir kuşağın mensubuyum ve küreselleşmenin dolu dizgin seyrettiği, kırsalın ferahfezalığından “ikbal” uğruna dar beton bloklarına sığınan kitlesel göçün bir neferiyim. Hem de tarımın, otantisitenin, yerelliğin bir o kadar önem kazandığı ama nasıl görüntü, tat ve deneyim sunduğunun ne olduğunu galebe çaldığı bir çağda. İnsanın kendi soyuna ve doğaya ettiklerinin bir uzantısı olarak pandeminin dünya nizamını sekteye uğrattığı böylesi bir dönemde, planlarımda ve olanaklarımda olamayacak bir şekilde birkaç aylığına üst soyumun neşet ettiği bu topraklardayım. Bu aynı zamanda bana şahsi hikayem kadar bir yüzyıldan diğerine dijitalleşerek dönüşen serancamın da kesitini alma, analiz edip deneyimleme imkanı sunuyor.
Geri planda devasa bir problematik; İnsana temayülüm nereden kaynaklanıyor? Neden çoğu zaman anlama telaşımı anlatma hevesim baskılıyor? Şehrini ilk defa gönüllü terk etmiş halimle kendindelik neden beni bu kadar zorluyor? Bir yandan yerinde kalmanın, şehrin medenileşmeye teşne etkileşiminin olmadığı bu diyarları ve benzerlerini, ebeveynlerimle beraber çağcılım milyarlar boş yere bırakıp gitmiş olamaz. Ama geçici otağımı kurduğum bu ilçenin bile dehşetengiz beton ve asfalttan yayılımı, küresel ölçekte sergilenen çok küçük bir bozuşum bile tahammülfersa değil mi?
Bu nedenle kendiliğimin “Oyuk” hikayelenmesinin arka planına Ürgüp’ten başlayarak beraber bakalım isterim.